Mensen met een strafblad krijgen vaak minder kansen op de arbeidsmarkt, terwijl dit wettelijk niet mag (enkele beroepen uitgezonderd). Op welke drempels botsen zij en hoe kan jouw organisatie het verschil maken?
Wat is een strafblad?
Onder ‘mensen met een strafblad’ verstaan we iedereen met een delinquent verleden, al dan niet ex-gedetineerden. Mensen met een strafblad krijgen vaak minder kansen op de arbeidsmarkt, terwijl dit wettelijk niet mag (enkele beroepen uitgezonderd).
Het wettelijke kader rond discriminatie op detentie-verleden in België
Er is geen wet die expliciet vermeldt dat een sollicitant weigeren op basis van een detentieverleden verboden is, maar er is wel een algemeen verbod op discriminatie. De geweigerde persoon in kwestie kan een klacht indienen.
Drempels
Vooroordelen
(Ex-)gedetineerden ervaren veel onbegrip en wantrouwen van potentiële werkgevers, waarbij het stigma rond mensen met een detentieverleden sterk aanwezig is. Werkgevers zelf koesteren ook vaak onbewuste vooroordelen.
Gebrek aan ervaring
Deze persoon heeft misschien een tijdje niet meegedraaid in de snel veranderende maatschappij, waardoor aantoonbare werkervaring ontbreekt op het CV.
Uitbuiting
Wanneer ex-gevangenen werk vinden, ervaren ze soms uitbuiting, waarbij ze minder verdienen dan hun collega's.
Onvervulde basisbehoeftes
Zij die hun straf volledig uitzitten, krijgen vaak geen adequate begeleiding. Essentiële randvoorwaarden voor succesvolle re-integratie ontbreken vaak, zoals huisvesting en een sterk sociaal netwerk. Zij hebben mogelijks ook te maken met familieproblemen.
Motivatie
De meerderheid van (voormalige) gevangenen toont motivatie om te werken en heeft oprecht de wens om hun leven een nieuwe wending te geven. Voor sommige gedetineerden is het nastreven van ondernemerschap zelfs hun ultieme droom. Maar verschillende factoren zorgen vaak voor een afname van die motivatie:
Als je op een sollicitatiegesprek zegt dat je in de gevangenis hebt gezeten, dan zie je de rolluiken in de ogen van de werkgever dichtvallen.
–
Zelfstandigheid kwijt
Gevangenen die voor hun detentie zelfstandigen waren, kunnen niet terugkeren naar hun eigen onderneming zolang ze onder toezicht staan. Werk in loondienst biedt controle en structuur, maar velen dromen toch van zelfstandig ondernemerschap om de vooroordelen te vermijden.
Beperkt in keuze
Beperkte en vaak kortdurende werkervaringen, samen met heersende vooroordelen, beperken de keuzemogelijkheden voor (voormalige) gevangenen aanzienlijk. Veel banen vereisen een strafblad zonder veroordelingen, waardoor bepaalde sectoren (zoals administratie) moeilijk toegankelijk zijn. Velen vinden hun toevlucht in fysiek veeleisende sectoren zoals de bouw, betreurend dat hun carrièremogelijkheden beperkt zijn tot dergelijke arbeidsintensieve banen.
Arbeid als middel
Gedetineerden hebben doorgaans een arbeidscontract nodig om onder voorwaarden vrij te komen. Dit leidt tot een gevoel van wanhoop onder hen om werk te vinden, waarbij werk vaak slechts als een middel wordt gezien om vrij te komen. Hierdoor accepteren ze soms willekeurige banen, zelfs als deze fysiek te zwaar zijn. Het resultaat is een weinig duurzame match tussen werkgever en werknemer.
Financiële moeilijkheden
Armoede en schulden spelen een prominente rol in het leven van ex-gevangenen. Velen belanden al arm in de gevangenis, maar de detentie zelf draagt ook bij aan financiële moeilijkheden door kosten gerelateerd aan hun veroordeling. Vanwege hun vaak aanwezige schulden ondergaan ex-gevangenen loonbeslag, wat hun toegang tot extra financiële middelen belemmert. Deze armoede blijkt een belangrijke drijfveer voor het plegen van nieuwe misdaden, aangezien het lijkt op een snelle uitweg uit uitzichtloze financiële situaties.
Opvolging
Voor diegenen die onder voorwaarden worden vrijgelaten, voelt de opvolging vooral controlerend aan, terwijl praktische ondersteuning vaak ontbreekt. Dit leidt tot gevoelens van verwaarlozing.
Persoonlijke problemen
Ex-gevangenen ervaren vaak gevoelens van schaamte en schuld, worstelend met het stigma dat verbonden is aan hun status van 'ex-gevangene'. Het verlies van status en de negatieve perceptie in de samenleving vormen uitdagingen. Detentieschade is vaak aanwezig, wat resulteert in een laag zelfbeeld, faalangst en een diepgeworteld wantrouwen jegens justitie, betrokken organisaties en de samenleving als geheel. Psychische en soms zelfs fysieke klachten bemoeilijken aanzienlijk hun re-integratie.
Praktische beperkingen
(Voormalige) gedetineerden benadrukken dat het zoeken naar werk vanuit detentie bijna onmogelijk is vanwege diverse praktische beperkingen. Het ontbreken van e-mail mogelijkheden en de onmogelijkheid voor werkgevers om telefonisch contact op te nemen, creëren aanzienlijke hindernissen. Daarnaast zijn er veel onzekerheden voor potentiële werkgevers, zoals de onbekendheid van de startdatum van het dienstverband.
Tips
Premie
Zoek uit of deze persoon tijdens de (eventuele) aanwerving in aanmerking komt voor een verminderde socialezekerheidsbijdrage.
Werkcultuur
Wees, indien mogelijk, duidelijk en consequent bij aanwerving van nieuwe medewerkers omtrent jullie inclusieve mindset. Rekruteer met open blik en maak alles bespreekbaar. Communiceer de waarden waarvoor jullie staan en bekrachtig deze ook op de werkvloer. Investeer in een collegiale werksfeer en de bevordering van open communicatie tussen alle medewerkers. Zet in op jobcrafting bij al je werknemers, waarbij je bewust inzet op talentgerichte coaching op de werkvloer.
Volgende
AAN DE SLAG
Start nu met inclusief ondernemen. Wij staan je bij met onze gedeelde expertise.
