Of je het nu doet op een podium, op feestjes, of onder de douche – iedereen zingt. Voor zij die het in koorverband doen, is Koor&Stem hét aanspreekpunt. Dirigenten, zangers en bestuursleden van amateurkoren kunnen er terecht voor advies, vorming en podiumkansen. En omdat zingen voor iedereen is, zet Koor&Stem in hun beleidsplan extra in op inclusie. Wij spraken met Marjolein Braspenningx, Lise Neels en Liesbeth Segers, die samen het beleidsteam Inclusie & Welzijn vormen.
Warme kennismaking
Konekt leerde Koor&Stem kennen in 2021 toen zij hun huidige beleidsplan aan het schrijven waren. “We hadden al een paar projecten rond inclusie, maar er bestond geen vast beleid rond. In het huidige beleidsplan zijn we afgestapt van een systeem waar iedereen baas is van zijn eigen project, en zitten we in beleidsteams. Samen vormen wij met drie het beleidsteam Inclusie & Welzijn, en we hadden sturing nodig. Daarvoor gingen we aankloppen bij Konekt”, vertelt Lise. Marjolein vult aan: “Na het volgen van de Inclusiecheck konden we de focuspunten bepalen en beslissen hoe we stapsgewijs onze werking inclusiever kunnen maken.”
Koor&Stem besliste om elk jaar in te zetten op 2 ‘B’s van toegankelijkheid’. 1 van de 1ste B’s waar de organisatie op wilde inzetten, was Betaalbaarheid. “Daarvoor zijn we gaan kijken hoe we het solidariteitsbeleid kunnen toepassen op onze globale werking”, zegt Liesbeth. “Iedereen Verdient Vakantie vraagt om minstens 30% korting te geven aan mensen met het kansentarief. Wij geven 80% korting. We zien dat als een investering, niet als een inkomstenverlies. Zingen is an sich een heel laagdrempelige activiteit: in alle culturen, in elke levensfase wordt gezongen, iedereen heeft het ooit gedaan. Als iets zo laagdrempelig is, waarom zouden we dan drempels inbouwen?”
Projecten en samenwerkingen
Zowel binnen als buiten het beleidsteam zelf, leven projecten rond inclusie. Lise: “In februari-maart organiseerden we een opleiding Zingen Op Maat, voor zangleiders. Dat mag je heel breed zien: mensen die aan de slag willen om een groep aan het zingen te krijgen. Bijvoorbeeld mensen met een migratieachtergrond, mensen die geen noten kunnen lezen, mensen die de taal niet spreken, mensen die doof zijn,... In die opleiding leerden zij hoe je aan de slag gaat met zo’n diverse groep.”
Daarnaast was er ook 'Sing me in', een Europees project waar ze zongen met vluchtelingen. Daarvoor onderzocht het team 3 contexten. Liesbeth: “Ofwel breng je vluchtelingen binnen in een koor, of je gaat zingen in een opvangcentrum, of je gaat met vluchtelingen aan het werk in een klassituatie. We bundelden hiervoor de krachten met 10 buitenlandse korenorganisaties. Daar kwamen 3 handleidingen uit voort, voor die specifieke contexten, die in de talen van alle deelnemende organisaties werden vertaald. Daarnaast maakten we ook een repertoirebundel, en video’s ter ondersteuning. Want naast de didactiek en methode die nodig is, is er vaak ook een vraag naar inspiratie. Welke muziek slaat aan? Wat is er toegankelijk?”
Dag Vreemde Man en Gelukkig Zijn zijn dan weer samenwerkingen met Theater van A tot Z, een vereniging die inzet op theater met anderstaligen. Liesbeth: “Samen hebben we Nederlandstalige liedjes gekozen, allemaal Vlaamse klassiekers die iedereen kent, en die laten arrangeren voor een vierstemmig koor met piano. Zo is muziek ook een middel om de taal te leren. Het zijn supertoffe arrangementen geworden. Tijdens één van onze activiteiten, de Koor- en Dirigentendag hebben we die voorgesteld met de zangers van Theater van A tot Z op het podium – niet als voorprogramma of zijtrajectje, maar als hoofdact.” Daar hamert het team enorm op. “We willen dat koren uit de niet-reguliere werking niet het B-kantje van de cd zijn, maar het hoofdpodium krijgen op elke activiteit die we organiseren.”
Niet top-down
Voor het team was het belangrijk om écht met haalbare tips te komen. “We hebben beslist dat we eerst een aantal jaren zelf het goede voorbeeld willen geven”, zegt Marjolein. “We zijn recent pas begonnen met het sensibiliseren van onze leden, een 1.000-tal aangesloten koren. We wilden niet te snel van stapel lopen en verzeilen in top-down tips geven. Dus testten we zelf uit: wat is haalbaar, hoe gemakkelijk is het, hoe gemakkelijk krijg je collega’s mee op de kar,... Je moet een draagvlak creëren, en dat hebben we eerst gedaan binnen onze eigen werking.”
Dat het geen top-down verhaal mocht worden, was voor het beleidsteam heel belangrijk. Lise: “We willen niets verplichten. Wie zijn wij om te bepalen dat jij je concerten gratis moet maken? Misschien is dat helemaal niet haalbaar met je koorkas. Er zijn héél veel opties, die willen we voorleggen, als incentives om er zelf mee aan de slag te gaan. Alle tips die we geven, zijn heel concreet. Zo kan een koor meteen aan de slag, in plaats van eerst nog een hele vertaalslag te moeten maken.”
De toekomst
De toekomst ziet er dus inclusief uit bij Koor&Stem! Welke uitdagingen het team nog ziet? Marjolein: “Ik denk dat we onze animatoren misschien nog meer vorming moeten geven over inclusie, bijvoorbeeld voor de kinderkampen. Om iedereen welkom te kunnen heten op onze activiteiten, moeten we ook rekening houden met de ondersteunings- en vormingsnoden van de mensen die daarvoor instaan.” Lise vult aan: “Ik vind het ook belangrijk dat we niet van onszelf denken dat we expert geworden zijn. Ik ben blij dat het denken aan inclusie een automatisme aan het worden is binnen de organisatie, maar we mogen er niet van uitgaan dat dit genoeg is, dat we het nu wel kunnen loslaten. We moeten onszelf daarin blijven uitdagen en blijven bijleren.”